روز ۱۵ اکتبر مصادف با ۲۳ مهرماه از سوی سازمان ملل به احترام افراد دارای معلولیت بینایی، به عنوان روز عصای سفید نامگذاری شده است. حدود یک قرن از زمانی که این روز مطابق قانون عصای سفید، به این عنوان نامگذاری شد می‌گذرد. همان‌طور که این قانون در مفاد مختلف بر دسترس‌پذیری اجتماعی برای این گروه از شهروندان پیش‌بینی و تأکید کرده بود در این مدت نسبتا طولانی، تغییرات بسیار زیادی در جهان در باره زندگی افراد دارای معلولیت بینایی و دسترس پذیری زندگی اجتماعی برای آنان روی داده است.
بسیاری از معابر در کشورهای مختلف، مناسب‌سازی شده‌اند، سطح آگاهی عمومی نسبت به معلولیت بینایی، ارتقا یافته است، مدارس زیادی هستند که به نابینایان خدمات آموزشی می‌دهند، کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی ویژه نابینایان تأسیس شده و هزاران عنوان کتاب بریل و صوتی برای این گروه از شهروندان تدوین و منتشر گردیده و بالاخره اینکه میلیون‌ها منبع آموزشی هم اکنون در اینترنت به صورت آنلاین در اختیار نابینایان قرار دارد.
خوشبختانه کشور ما از پیشروان این عرصه در سطح جهان است و دسترس‌پذیری اجتماعی، در پنجاه سال گذشته و بخصوص پس از انقلاب اسلامی و همچنین تصویب قانون حمایت از افراد دارای معلولیت به نقطه‌ی بسیار خوبی رسیده است.
هم اکنون در خراسان رضوی با وجود موانع طبیعی، اجرایی، فرهنگی و اجتماعی، در بیشتر شهرستان‌های استان، کار مناسب‌سازی معابر پیشرفت‌هایی داشته و به عنوان مثال در کلان‌شهر مشهد، بیش از ۵۰ درصد معابر اصلی برای نابینایان مناسب‌سازی شده است.
البته نقایص و کمبودهایی هم در این زمینه وجود دارد. برای مثال، در ساختار کتابخانه‌های عمومی، هنوز آثار بریل محدود است و از نظر جغرافیایی هم این آثار، پراکندگی مورد نیاز در سطح شهر مطابق با تنوع جمعیتی را ندارد. همچنین مراکز فرهنگی، فرایندهای تولید و اجرای نرم‌افزارهای صوتی برای ارائه اطلاعات به نابینایان را طی نکرده و زمینه‌ی زیادی برای حضور نابینایان در این مراکز وجود ندارد.
همچنین از نظر حفظ کرامت نابینایان، نقایص فرهنگی زیادی در جامعه وجود دارد که ممکن است این گروه از شهروندان را از حق حضور فعال در صحنه‌ی زندگی اجتماعی محروم سازد.
برخی از مسؤولین اجرایی و مدیران دستگاه‌ها به جهت اینکه اطلاعات خوبی از نابینایی و مشکلات نابینایان ندارند درک درستی از دسترس‌پذیری در آنها نیست و لذا امکانات حضور نابینایان در ادارات و دوایر اجرایی را فراهم نمی‌کنند.
به عنوان مثال، یک حفره به ابعاد کوچک، برای یک نابینا یک چاه عمیق ممکن است باشد چون افراد بینا به دلیل اینکه همه چیز را می‌بینند از قبل برای رسیدن به مانع یا چاله، برنامه‌ریزی ناخودآگاه فکری می‌کنند و از آن می‌گذرند اما نابینا که هیچ شناختی از موانع پیش رو ندارد حتی با داشتن عصا به دلیل محدودیت حوزه عمل عصا، قادر به دیدن و لمس موانع پیش از رسیدن به آنها نیست بنا بر این بسرعت دچار حادثه می‌شود.
البته اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهایی در کشورهای مختلف ساخته شده‌اند که مسیریابی می‌کنند و اطلاعات محیطی را در اختیار نابینایان قرار می‌دهند که هنوز استفاده عمومی در کشور ما ندارند و سازمان‌های مسؤول مثل شورای عالی فضای مجازی، بنیاد بازی‌های رایانه‌ای، وزارت ارشاد و وزارات ارتباطات، تلاش کافی و مکفی برای ورود و در اختیار گذاشتن این نرم‌افزارها را برای عموم نابینایان نداشته‌اند.
همچنین تعداد زیادی از نابینایان از داشتن گوشی‌های هوشمند پیشرفته که توان پشتیبانی از این نرم‌افزارهای روزآمد و جدید را داشته باشد محروم هستند.
مسئله دیگر، اشتغال نابینایان است و در حالی که ده‌ها فارغ‌التحصیل رشته‌های مختلف در میان نابینایان جامعه هدف بهزیستی خراسان رضوی هستند، و با وجود قانون صریح که استخدام افراد دارای معلولیت را وظیفه‌ی دستگاه‌ها برمی‌شمارد متأسفانه دستگاه‌ها از بکارگیری این افراد امتناع نموده و یا نسبت به آن بی‌تفاوت هستند.
نابینایان، به خاطر محرومیت از نعمت بینایی، حواس دیگرشان از قبیل حافظه، لامسه و شنوایی، بسیار قوی و کارآمد است و قادر به انجام کارهایی با این حواس هستند که از افراد بینا، بعید است. مثلا آنها هزاران شماره تلفن را بدون نیاز به قلم و کاغذ به حافظه می‌سپارند و بسادگی قادرند آنها را به یاد بیاورند. این توانایی، استخدام ۳۰ درصدی نابینایان در پست‌های اپراتوری مخابرات و خدمات را که در قانون تصریح شده موجه می‌سازد.
البته نکته‌ای در این میان هست و آن اینکه با وجود تأکیدات بهزیستی، متأسفانه تا کنون کارگروه یا کمیته‌ی اشتغال نابینایان در سطح دستگاه‌های اجرایی تشکیل نشده و بررسی‌های تخصصی بهزیستی در خصوص مشاغلی که نابینایان می‌توانند در آن ایفای نقش کنند و سازمان‌ها هم به نیروهای کارآمد خوبی در این بخش دسترسی داشته باشند تا کنون به متقاضیان ارائه نشده است.
امیدواریم با تلاش‌ها و مساعی مدیران اجرایی مؤثر مانند استانداری، شهرداری‌ها، دستگاه قضایی و فرمانداری‌ها و همچنین نهادهای فرهنگی مانند ارشاد و صدا و سیما، توجه به قشر نابینا که یکی از مظلوم‌ترین گروه‌های جمعیتی هستند بیشتر شده و امکانات و زیرساخت‌های زندگی اجتماعی این عزیزان تقویت شود.
اینجانب ضمن تبریک و تهنیت این روز به تمام افراد دارای معلولیت بینایی و خانواده‌های عزیزشان، برای هر گونه فعل یا تلاشی در جهت میانجی‌گری، تسهیلگری، اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی، رایزنی، ارائه‌ی اطلاعات تخصصی و مشاوره به دستگاه‌های تصمیم‌ساز استان اعلام آمادگی می‌کند و با تجربیات ارزشمند و نیروهای تخصصی بسیار خوبی که در اختیار دارد می‌تواند منشأ اثرات بنیادی در این زمینه باشد.
نظر شما